पद्य - ‍१३५ - बिढ़नी आ पचहिया (बाल कविता)

बिढ़नी आ पचहिया (बाल कविता)

ई बिढ़नी, ओ बिढ़नीक खोंता,

बुझलह   की  ने  बौआ ।

दूरे  रहिहह,  काटि  लेतह,

कटिते बनि जएबह कौआ ।।

बिढ़नी कटतह, थुम्हा फुलओतह,

करए  ने  जाह  उकाठी ।

सम्हरि कऽ खहिहह आमक गाड़ा,

देखलक  बिढ़नी   बाटी ।।

आमक महिना अबितहि बिढ़नी,

जानि  कतऽसँ  आबए ।

आमक चोभा लगबए बुच्ची,

काटि कऽ तखने भागए ।।

मधुमाछी सनि देखबामे अछि,

पर नञि  मऽध बनाबए ।

पर खोँतामे एक्कहि रंगक,

कोठरी  कोना  बनाबए !!

कम बिषाह पीयर बिढ़नी,

कहबए “साधारण बिढ़नी”।

लाल आ कारी देहमे धारी,

इएह  “पचहिया बिढ़नी”।।

संकेत आ किछु रोचक तथ्य -

·    

          बिढ़नी आ पचहिया दुहु एकरँगाह होइतहुँ एक-दोसरासँ किछु विशिष्ट अन्तर रखैछ ।

·        अंग्रेजीमे वास्प  (WASP) शब्दसँ उड़एबला कीड़ाक एकटा बहुत पैघ समुदायक बोध होइत अछि जाहिमे बिढ़नी ओ पचहियाक अतिरिक्त आन बहुत तरहक सम्बन्धित कीड़ासभ अबैत अछि ।

·        बिढ़नी गाछ-पातमे उपस्थित सेल्युलोज (CELLULOSE) नामक पदार्थकेँ अपना थूक या लेरमे (SALIVA) सानि अपन खोंताक (NEST) निर्माण करैछ । सेल्युलोज ओएह पदार्थ अछि जाहिसँ कागत (PAPER) बनैत अछि । तेँ एकरा अंग्रेजीमे पेपर वास्प (PAPER WASP) कहल जाइत अछि । एकर खोंतामे २०० सँ ५०० धरि कोठरी भऽ सकैत अछि आ हरेक कोठरी आकारमे एक समान रूपसँ षटकोणीय (HEXAGONAL) होइत अछि । एकर खोंताकेँ एकटा विशिष्ट छत्ता सनि आकार होइत अछि तेँ एकर खोंताकेँ छत्ता (COMB) आ बिढ़नीकेँ अंग्रेजीमे अम्ब्रेल्ला वास्प (UMBRELLA WASP) सेहो कहल जाइत अछि ।

·        समान्य रूपसँ भेटए बला पीयरका बिढ़नीकेँ अंग्रेजीमे यॅलो पेपर वास्प  (YELLOW PAPER WASP) कहल जाइत अछि । एकरअतिरिक्त आन कतेको तरहक बिढ़नी होइत अछि किछु एक रंगक तँऽ किछु पर दोसर रंगक धारी (BANDS) रहैत अछि ।

·        मुख्य रंग (पीयर या नारंगी या आन) पर दोसर रंगक (कारी या भूरा) धारी (BANDS)  पचहियामे सेहो भेटैत अछि पर पचहिया सामान्य बिढ़नीसँ आकारमे किछु पैघ होइत अछि । पचहियाकेँ अंग्रेजीमे हॉर्नेट (HORNET) कहल जाइत अछि । ई बिढ़नीएक किछु पैघ आ विशिष्ट रूप मानल जाइत अछि तेँ कतेक ठाम एकरा वास्प (WASP) या हॉर्नेट वास्प (HORNET WASP) कहि सेहो संबोधित कएल जाइत अछि ।

·        सामान्यतः पचहियाक दंश बिढ़नीक दंशसँ बेशी खतरनाक होइत अछि । पचहियाक दँशसँ मनुक्खक मृत्युक घटना बेशी सोझाँ आयल अछि ।  

मैथिली पाक्षिक इण्टरनेट पत्रिका “विदेह” केर ‍193म अंक (‍01 जनबरी 2016) (वर्ष 9, मास 97, अंक ‍193) केर “बालानां कृते” स्तम्भमे प्रकाशित ।